Saç Koparma ve Tik Bozukluğu Soruları

Altı yaşında bir kızım var, gece uykusunda saçlarını kopartıyor sürekli. O denli çok kopartıyor ki, bir bölümünün kel kaldığını söyleyebilirim. neden yapıyorsun diye sorduğumuzda, o çıt sesini duymanın hoşuna gittiğini söylüyor. bunun nedeni ne olabilir ve yok etmek için ne yapmamız gerekir?

Çoğu okul öncesi yaş çocuğu saçını koparma, sallanma ya da tırnak yeme gibi kendi kendini sakinleştirme işlevi gören alışkanlıklar edindiği bir dönemden geçer. Saç koparma gibi alışkanlıkların ortaya çıkışı genelde çocuğun stresi ile ilgilidir ve bu stresin illa ki dışarıdan kaynaklanması gerekmez. Bazı aşırı duyarlı, kendine fazla yüklenen çocuklar mizacından kaynaklanan içsel zorlanmayı aşabilmek için bu tip alışkanlıklar geliştirebilmektedir. Çoğu zaman çocuğun da davranış üzerinde kontrolü yoktur. Kendini aynı hareketi tekrarlamaktan alıkoyamaz. Çoğu ebeveyn bu yanlış davranışı fark ettiğinde rahatsız olup çocuğun hareketini durdurmaya çalışır. Ancak ne yazık ki ebeveynin dışarıdan davranışı durdurmak için baskı yapması çocuğa kendini suçlu hissettirip stresi iyice arttırır. Çocuğun dürtüsel olarak yaptığı bu otomatik davranışı durdurmaya çalışmak problemi çözmediği gibi genelde davranışın iyice pekişmesine sebep olmaktadır. Ebeveyn olarak saç koparma gibi kendi kendini sakinleştirici alışkanlıkların önünde sonunda kendiliğinden yok olduğunu hatırlamanız önemlidir.  Ayrıca davranışın kendiliğinden yok olması ihtimali, çocuk dahil etraftaki herkesin davranışı görmezden gelebildiği durumda daha yüksektir.

Yine de davranışı görmezden gelmekte çok zorlanıyorsanız uyku sırasında çocuğunuzun elini meşgul edecek yumuşak bir oyuncak ya da çocuğunuz için anlamı olan başka özel bir nesne sunmaya çalışabilirsiniz. Bazı durumlarda eline başka bir nesne vermek gibi ilgiyi başka alana kaydıran yaklaşımlar çocuğun saç koparma dürtüsünü yenmesine yardımcı olabilmektedir. Nadiren olan bazı durumlarda ise, örneğin çocuğunuz günlük aktiviteleri sırasında da saçını koparmaya başlar ve davranış iyice yıkıcı hale gelirse bu durum obsesif bozukluk, Tourette sendromu ya da epilepsi gibi tedavi gerektiren bir hastalık olduğunu gösterir. Bu durumda da çocuğunuzu bir pediatrik nörolog ya da çocuk psikiyatristine götürmeniz gerekir.

6 yaşında oğlum var ve zamansız bir şekilde sürekli tik geliştiriyor. ne zaman olacağını anlamıyoruz ama bunların yok etmek için nasıl bir yöntem uygulamam gerekiyor ve bunların nedeni ne olabilir. Zira evimiz stresli bir mekan değil.

Tik bozukluğu olan çocuklar istem dışı olarak göz kırpma, burun çekme, bir el hareketi yapma, belirli bir nesneye dokunma/koklama ya da boğaz temizleme gibi davranışları tekrarlamalı şekilde yaparlar. Ayrıca, belirli bir sesi ya da kelimeyi tekrarlama ya da sosyal açıdan uygunsuz (örneğin, küfürlü kelimeler) bir ifadeyi aniden söyleme gibi sözel tikler de mevcuttur. Genelde erken çocukluk döneminde ortaya çıkan, en az 4 hafta devam eden ve bir yıl içinde kendiliğinden kaybolan tiklere ‘Geçici Tik Bozukluğu’ denmektedir ve bu bozukluğun her 100 çocuktan 10’unda olduğu tahmin edilmektedir. Kişi, yıllar boyunca aynı belirli hareketi aniden ve kontrolsüz şekilde yapıyorsa durum ‘Kronik Tik Bozukluğu’ olarak adlandırılır. Oğlunuzun, tik olarak farklı farklı hareketler sergiliyor olması durumunun geçici olduğunu ve zamanla ortadan kaybolacağını düşündürtmektedir. Geçici tikler hafif düzeyde psikolojik rahatsızlık belirtisi olabilir. Bu tiklerin daha çok çocuk üzgün ya da kızgınken ortaya çıktığı ve endişe, yorgunluk ya da ilaç kullanımı gibi durumlarda arttığı görülür. Sürekli olan tiklerin ise doğum sırasındaki kafa travmaları, beyin hasarı ya da belirli bir ilaç kullanımına bağlı nörolojik sebepleri olabilir. Ayrıca, tik davranışların genetik temeli olabileceği de bilinmektedir. Tik şeklindeki hareket ve sesleri çocuğunuz kontrol edemez bu sebeple davranıştan sorumlu tutulmamalıdır. Ebeveynin cezalandırması, akranların alay etmesi ya da öğretmenin kızması gibi şeyler çocuğun tikleri kontrol altına almasına yardımcı olmadığı gibi özgüvenini düşürecek ve sıkıntısını iyice artıracaktır. Eğer tiklerin kronik hale geldiğini düşünüyorsanız, çocuğunuza tikleri kontrol etmenin yöntemlerini öğretecek bir terapistin desteğini almanız gerekir. Kronik Tik bozuklukları bir uzman tarafından farkındalık eğitimi, karşıt tepki geliştirme eğitimi ve gevşeme teknikleri eğitimi gibi yöntemler kullanılarak tedavi edilir.

Sinem Olcay Kademoglu

Uzman Psikolog (Aile ve Çocuk Gelişimi)