Çocuk Gelişim Aşamaları (1-3 Yaş) Zihinsel Gelişim

Zihinsel Gelişim
Zihinsel gelişim çocuğunuzun düşünme ve akıl yürütme yeteneğiyle ilişkilidir. Çocuğunuzun kavrama, karar verme, planlama, öğrenme ve problem çözme yetisini etkiler.1-3 yaş arası dönem çevreyi keşfetme ve hızlı dil gelişimi dönemidir. Bu dönemde oyun, özellikle de ebeveynle oyun, çocuğunuzun öğrenme sürecindeki en önemli aracıdır.
9 aylıktan 12 aylığa kadar bir çocuk
• Nesne sürekliliğini öğrenir. (Bir nesnenin görüş dışında olsa bile var olmaya devam ettiğini anlama.)
• Basit yönlendirmelere cevap verir ve uygular. (Örneğin; oyuncağı bana verir misin?)
• Hareketleri ve mimikleri taklit eder
• Nesneleri amacına uygun olarak dener. (Örneğin; şekilli küpleri doğru deliklere uydurmaya çalışmak.)
• Resimli kitaplara bakmaktan keyif alır.
12 aylıktan 24 aylığa kadar bebek;
• Sizin ne dediğinize ve ne yaptığınıza dikkat eder. Bu yaştaki çocukların etrafındaki yetişkinlerin hareketlerini tekrar ve taklit etme eğilimi yüksektir
• Basit komutları anlar ve tepki verir. (Örneğin; O sıcak, dokunma!)
• Benzer nesneleri eşleştirmeye başlar.
• “Sen” ve “Ben” arasındaki farkı anlayabilir.

2-3 yaş arasındaki bir çocuk;
• Basit ama birden fazla adımlı komutları alabilir. ( Odana git, oyuncağı al ve sepete koy.)
• Resimli kitaplar seçer ve kitaptaki tanıdık nesneleri isimlendirir.
• Kitaplardaki tanıdık tekerlemeleri tekrar eder.
• Nesneleri özelliklerine göre gruplar. (Örneğin, sadece yeşil renkli küpleri almak.)
• Küpleri ya da bardakları boyutuna göre sıralayabilir.
• Aynada veya resimde kendini tanır.

1-3 Yaş Arası Zihinsel Gelişimde Karşılaşabileceğiniz Müdahale Gerektiren Kritik Durumlar

1-2 yaş döneminde zihinsel becerilerini ölçmek zordur; çünkü çoğu çocuk bu yaşta henüz yeterince iyi konuşamaz. Örneğin; ne kadar uzaklıktaki nesneleri görebildiği hakkında pek fikriniz yoktur. Fakat çocuğunuzun zihninde neler olduğunu anlamak için kullanabileceğiniz bazı ipuçları vardır. Bu yaş döneminde zihinsel gelişim açısından dikkat edilmesi gereken durumlar şunlardır:
• Çocuğunuzun yönlendirmeleri anlayamaması ve takip edememesi bir sorundur. Ancak bu durumu yönlendirmelere karşı isteksizlik durumuyla karıştırmamalıyız. Yönlendirmeleri anlamayan bir çocuk hiç tepki vermez. Sadece isteksiz olduğu için komutunuzu yapmayan çocuğunuzun ise bakışlarından bile aslında komutu anladığını fark edersiniz. Ortalama bir 18 aylık çocuk oyuncağı yerden alabiliyor ve istediğiniz yere bırakabiliyor olmalıdır.

• Çocuğunuz sizi gördüğünde mutlu olmalı ve uygun şekilde tepki vermelidir. Örneğin; kollarını uzatarak kucağınıza gelmek istemek ya da sizi gördüğünde gülümsemek gibi. Bunlar, sizi tanıdığı ve sevdiği yönünde işaretlerdir. Duygusal tepki olmaması bir uzmanla görüşmeniz gerektiğini gösterir.

• 1-2 yaş arası çocuklar etraflarını öğrenmekle çok ilgili olurlar. Bu dönemde çocuğunuzun favori oyunları ya da nesneleri olur. Aynı şekilde hoşlanmadığı şeyler de olmalıdır. Duygu eksikliği ciddi bir sorundur ve çoğunlukla otizmin en önemli işaretlerinden biridir.

2-3 yaş arası dönem çocukların yoğun bir şekilde bilgi araştırdıkları dönemdir. 2-4 yaşındaki çocuğunuz sünger gibidir ve aktif olarak öğrenme dönemindedir. Normal gelişim gösteren 2-4 yaş arası çocuklar sürekli olarak öğrenmek için can atarlar. Ancak 2-3 yaş arası çocuğunuzda şu durumları gözlemliyorsanız dikkat etmelisiniz:

• Birden fazla adımlı komutları takip edemiyorsa gelişiminde sorun olabilir. Üç yaşına yaklaşırken çocuğunuz yönlendirmeleri anlamlı şekilde sıraya koyabiliyor ve bunları uygulayabiliyor olmalıdır.
• Görece olarak uzun süreli dikkat gerektiren işleri hiç yapamıyor veya bu tür işleri yapmayı çok fazla tercih ediyorsa. (Örneğin; lego yapma ya da resim boyama gibi.)
• Kendini tanıyamıyor, kendi ismini bilmiyor ya da diğerleriyle karşılaştırıldığında kendine ait eşyaları tanıyamıyorsa mutlaka bir uzmanla görüşmelisiniz.
• Genel bir merak eksikliği, soru sormama, yaptığınız ilginç şeylerle ilgilenmeme varsa çocuğunuzun gelişimini bir uzmanla görüşmelisiniz.
Dil ve İletişim Gelişimi

Dil ve iletişim becerilerindeki gelişim çocukların duygularını, davranışlarını, düşünme becerilerini, ebeveynler ve çevreyle kurduğu ilişkiyi etkileyen çok önemli bir gelişim alanıdır. 1-3 yaş arasındaki çocuklar kelime hazinesi ve dil bilgisi bakımından oldukça hızlı bir gelişim sergilerler.

9 aylık bir çocuk;
• Anadilin seslerini ve hecelerini tekraryabilir.
• Basit kelimeleri jestlerle ilişkilendirir. (merhaba, güle güle, buraya gel gibi.)

12 aylık bir çocuk;
• Tanıdık nesnelerin ve insanların isimlerini anlar.
• Hayır sözcüğüne tepki verir.
• Beden dilini ve kelimeleri anladığını gösterir.

12 aylıktan 24 aylığa kadar olan bir çocuk;
• Birçok kelimeyi, basit deyimleri ve yemeğini bitir gibi yönlendirmeleri anlar.
• İki ilişkili yönlendirmeyi takip eder. (Önce yeşil legoları al, sonra onları kutuya koy.)
• Nerede sorusunun cevabını verebiliyor olur.
• Birkaç kelimeyi net olarak söyler.
• En azından bir düzine kelimeyi ailesinin anlayabileceği netlikte söyler.
• Altında, üstünde, içinde gibi edatları anlar.
• “Daha fazla” ve “hiç yok” gibi kalıpları anlar ve iletişime geçer.
• 18 aylıktan itibaren her gün 9 yeni kelime öğrenir.
• “benim”, “senin” gibi zamirleri kullanır.

2-3 yaş arasındaki bir çocuk;

• Basit deyimleri ve cümleleri kullanır. (Bunu istiyorum.)
• Zarfları ve zamirleri kullanır.
• İsmini söylediğiniz tanıdık nesneleri işaret eder.
• Nesnelerin tanımını yaptığınızda ismini söyleyebilir. (Tüyleri olan ve cik cik diye ses çıkaran şey nedir?)
• “Nerede” ve “ne” sorularını cevaplar.
• Hikayeler dinlemekten keyif alır.
• Olayları sıralar ya da bir hikayeyi yeniden anlatır.

Uzman Psikolog Sinem Olcay Kademoğlu